یزدفردا "دکتر غلامرضا محمدی /کویر :از قرن دوازدهم میلادی آرشیو ها در اروپاکم کم شکل گرفت وگسترش یافت و همزمان روز به روز توجه به پژوهش وتحقیق بیشتر شد،بطوریکه در قرن شانزدهم در سراسر اروپا آرشیو ها چشمگیر وپر رونق گشت ،وامروز باتوجه به شناخت ونیاز ی که احساس میشود آنقدر توسعه یافته که از مراکز استراتژیک وکلیدی هر کشور محسوب میگردد ،برای مثال آرشیو ملی فرانسه که بالغ بر چهارصد کیلومتر است در یکی از شاهکارهای معماری فرانسه قرار گرفته و روزانه شش تن سند در پژوهشهای آن جابجا میشود .فرانسه که هیچ حتی بعضی کشورهای عقب افتاده بیش از صد کیلومتر آرشیو دارند وما که در دوران هخامنشیان به روایت تاریخ آرشیو سلطنتی داشته ایم واین آرشیو، هسته ی مرکزی وزیر بنای تشکیلات اداری امپراطوری محسوب می شده است ودیگر حکومتها ی آن روزگار از ما الگو گرفته اند امروز چه آرشیوی داریم جای تامل وتاسف است !.اسناد ملی ما که در بی سروسامانی محض پیشین، در عهد قاجار پریشانتر وپریشانتر شده بود وغربت روزگار پهلوی را میگذراند در 17/2/1349با تصویب قانون سازمان اسناد ملی،مختصر سر وسامانی گرفت ودر جمهوری اسلامی احساس سر بلندی کرد ، متاسفانه در سال 1381 شورای عالی اداری ان را در کتابخانه ی ملی ادغام نمود و هر چند مسؤلین قدر وجایگاه اسناد را میدانستند اما عملا در حاشیه قرار داده شد.در حالیکه میبایست اسناد ملی با همه ی نهادهای اسنادی دیگر در هم میشد ونهادی قوی ومستقل راتشکیل میداد که در شآن نظام ومتناسب با دیگر کشورها باشد .

با اختصاص روز 17 اردیبهشت در چند سال پیش بنام روز اسناد ملی امیدوار شدیم که فرهنگ سازی برای این امر مهم آغاز میگردد وعزم ملی برای سر وسامان دادن به آرشیو ملی گل میکند اما با کمال تاسف ملاحظه کردیم شورای فرهنگ عمومی به بهانه ی موضوعیت نداشتن ومتولی نداشتن، این روز را از تقویم حذف کرده است.در حالیکه کدام متولی مهمتر از دولت وکدام موضوعی مهمتر از اسناد ملی که آیینه ی هویت وحافظه ی ملت است .وکدام دارایی ارزشمند تر از آرشیو ملی که نمودار شخصیت دینی ،فرهنگی وایرانی ماست .

تاریخ لبریز از دانشها وتجربه ها ،شیرینی ها وتلخیها، نکته ها وگفته ها ست واینها همه دراسناد متجلی است .اگر ما امروز خلیج فارس را سرافرازانه خلیج فارس میدانیم به اتکای اسناد ومدارک تاریخی است .پس گاهی ارزش یک سند از یک لشکر بالاتر است.امروز هنر وفرهنگمان،تطوروتکامل خطمان ،آداب و رسوممان ،نحوه رفتار دولتمردان گذشته با مردم ما،وضع اقتصادی مردم وخلاصه اوضاع واحوال مختلف جامعه را از در یچه ی اسناد میتوانیم ببینیم وبررسی کنیم ونسل جوان ما از کانال اسناد میتواند فرهنگ خودی وخویشتن خویش را بشناسد ،زیرا اسناد پلی است که امروز را به دیروز وصل میگند .

روز اسناد ملی برای روشن کردن ارزش اسناد یک نماد بود .هم مردم را در حفظ ونگهداری آنها آشنا میکرد ،هم پژوهشگران را بیشتر به اسناد می کشاند وهم روز قدر دانی از حافظان وخادمان اسناد بود .ومیشد در کنار آن مثل دیگر مناسبتها ،نشستها ،گردهماییها ،مراسم وحلقه های علمی وپژوهشی تشکیل دادو به علوم آرشیوی ،تاسیس رشته های دانشگاهی وتوسعه ی آرشیوها همت گماشت .لذا حذف این روز جز نادانی دلیلی نمیتواند داشته باشد .

جای آن دارد که عزیزان دست اندر کار،دراین باره تجدید نظر نمایند وآب رفته به جوی باز آرند وسپس آب روی باز یابند .

امروزه در بعضی کشور نه تنها روز آرشیو ملی ،روز اسناد ملی ویا روز ملی اسناد وجود دارد بلکه در چندین کشور هفته ی اسناد وجود دارد وحتی جشن بر پا میشود (مثل تونس ،یمن وفیلیپین ).درخیلی دیگر از کشور ها آرشیو ها از جاذبه های گردشگر ی محسوب میشود ودر کنار میراث معماری وتمدن میدر خشد .

شورای آرشیو جهانی که در جهان امروز گسترش وتوسعه ی آرشیوها ،گسترش آموزشهای مربوطه ،پردازش وارایه سیستمهای اطلاعاتی ،تدوین مقررات وروشهای گرد اوری اسناد رادر برنامه خود قرار داده است در تقویم یونسکو روزی را بنام اسناد و آرشیو گنجانده است تا این فرهنگ را روز به روز جهانی تر کند واسناد وآرشیو را به ملتها ودولتها باز شناسد .

.آرشیوها میراث حافظه ی جهانی اند ونقش مهمی در تصمیم ساز ی دولتها دارند .آرشیوها را نماد یاد واره ها ی جهانی هم مینامند وهمه گونه همکاری در حراست ونگهداری از آنها توسط نهادهای بین المللی چون شورای جهانی آرشیو وفدراسیون بین المللی اطلاع رسانی انجام میشود که البته ایران هم در آنها عضویت دارد .این عضویت هرچند برای تبادل تجربیات وکسب مهارتها وفنون اسنادی ضروری است اما میبایست با این فرهنگ وتمدن دو هزار وپانصدساله وغنای اسناد ومدارک ،ما در اوج میبودیم وجهانیان را حکایت ها داشتیم ونکته آموز محافل آرشیوی دنیا بودیم .ولی ..

.سالها دل طلب جام جم از ما میکرد آنچه خود داشت زبیگانه تمنا میکرد !!.

و اما ،محض اطلاع اسناد ملی به اوراقی گفته میشود که از بایگانی های جاری ادارات به بایگانی راکد رسیده سپس در اختیار سازمان اسناد ملی قرار گرفته وروی آن عملیاتی انجام شده ،دارای کد گردیده ودر طبقه بندی های علمی قرار گرفته است وارزش پژوهشی وتاریخی یافته است .مجموعه ی اینگونه اسناد را آرشیو می گویند که گنجینه ی ذیقیمت یک ملت وجامعه است وبرگ برگ آن آینه ی هویت ملی است وتاریخ نگاری بدون آنها میسر نیست و هیچ مدیر وبرنامه ریزومدبرّی از آن بی نیاز نمی باشد ونقش ان در پیشرفت وتوسعه ی فرهنگی اقتصادی هر کشور مهم وموثر است وکوتاهی در این زمینه آسیب زدن به هویت ملی است ..واما ما عوض آنکه عزم ملی در حفظ ونگهداری وجلوگیری از خروج میراث مکتوبمان به خارج ایجاد کنیم ،بجای اینکه مقررات جدید وضع کنیم نیروهای متخصص پرورش دهیم ،رشته های دانشگاهی مثل سند شناسی،سندخوانی وآرشیو ایجاد نماییم ،ساختمانهای هوشمند وزیبا برای حفظ اسناد درست کنیم وتجهیزات مورد نیاز فراهم سازیم ،می آییم روز اسناد ملی را هم در تقویم بر میداریم .زهی همت وزهی دانایی وبینایی !!

بیاد داریم رهبر معظم انقلاب اسلامی این پرچمدار بیداری وبینایی در روزگارمان فر مودند :،،بزرگترین بلا برای یک ملت این است که بخشهایی از فرهنگ وتمدنش به مرور زمان از حافظه اش پاک شود .،، .وحالا دارند گامهایی بدین سو بر میدارند !! وترقی معکوس همین است وشاعر هم می گوید :

از دست بوس میل به پا بوس کرده ای خاکت به سر ترقی معکوس کرده ای

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا